Ngày 30 Tết là dịp quan trọng để gia đình sum họp và bày tỏ lòng thành kính với ông bà, tổ tiên qua mâm cúng trang trọng. Đây không chỉ là một nét đẹp văn hoá truyền thống mà còn thể hiện sự biết ơn và cầu mong cho một năm mới bình an, hạnh phúc. Để thực hiện mâm cúng đúng phong tục và mang ý nghĩa trọn vẹn, cần lưu ý nhiều điều quan trọng từ cách chuẩn bị lễ vật đến bài trí không gian cúng.
Không được nếm thử trước các món ăn
Một trong những lưu ý quan trọng khi chuẩn bị mâm cúng ông bà, tổ tiên vào ngày 30 Tết là tuyệt đối không được nếm thử trước các món ăn. Theo quan niệm phong tục của người Việt, những món ăn trên mâm cúng được xem là lễ vật thiêng liêng dâng lên tổ tiên, thể hiện lòng thành kính và sự tri ân. Việc nếm thử trước khi cúng được xem như hành động thiếu tôn trọng, làm mất đi ý nghĩa trang nghiêm của nghi lễ.
Đặc biệt, nhiều gia đình tin rằng thức ăn trên mâm cúng cần được giữ nguyên vẹn, chưa qua "dấu vết" của con người để thể hiện sự trọn vẹn và tôn nghiêm khi dâng lên ông bà. Mâm cúng không chỉ là món quà tri ân mà còn là lời cầu mong ông bà, tổ tiên chứng giám và phù hộ cho gia đình một năm mới nhiều sức khỏe, tài lộc và bình an.
Vì vậy, người nội trợ khi nấu các món ăn cần chuẩn bị cẩn thận, khéo léo, đảm bảo món ăn đủ ngon mà không cần phải nếm trước. Thay vào đó, bạn có thể điều chỉnh công thức, sử dụng kinh nghiệm hoặc nấu thử từ trước để đảm bảo hương vị phù hợp. Đồng thời, hãy kiểm tra kỹ lưỡng các món ăn để tránh sai sót, giữ cho mâm cúng được chu đáo và chỉnh chu nhất.
Không cúng các món sống, món có mùi tanh
Trong lễ cúng ông bà, tổ tiên vào ngày 30 Tết, một trong những điều quan trọng cần lưu ý là không sử dụng các món ăn sống hoặc món có mùi tanh để dâng cúng. Theo quan niệm dân gian và phong thuỷ, các món ăn sống hoặc có mùi tanh không phù hợp cho nghi lễ cúng bái, vì chúng được cho là mang năng lượng tiêu cực, không sạch sẽ và có thể làm giảm sự trang nghiêm, thanh tịnh của buổi lễ.
Các món sống như thịt sống, cá sống hoặc các món chưa qua chế biến thường gợi đến sự sơ sài, thiếu tôn trọng. Trong khi đó, các món có mùi tanh như cá hoặc hải sản nếu không được xử lý cẩn thận sẽ tạo cảm giác khó chịu, làm ảnh hưởng đến không gian cúng lễ. Ngoài ra, việc cúng những món này còn bị cho là mang lại điềm không may, cản trở vận khí tốt đẹp mà gia đình mong muốn đón nhận trong năm mới.
Thay vào đó, hãy ưu tiên chuẩn bị các món ăn đã được nấu chín kỹ lưỡng, thơm ngon và đẹp mắt để thể hiện lòng thành kính đối với tổ tiên. Các món ăn truyền thống như gà luộc, bánh chưng, bánh tét, hoặc các món xào, canh thường được lựa chọn vì chúng mang ý nghĩa đủ đầy, sung túc và may mắn. Ngoài ra, bạn nên trang trí mâm cúng một cách gọn gàng, sạch sẽ, đảm bảo không gian cúng bái thêm trang nghiêm và ấm cúng.
Không mua đồ làm sẵn, chế biến sẵn để cúng
Trong phong tục cúng ông bà, tổ tiên vào ngày 30 Tết, việc chuẩn bị lễ vật thể hiện sự thành kính và tâm huyết của con cháu. Vì vậy, một lưu ý quan trọng là không nên mua đồ làm sẵn hoặc chế biến sẵn để đặt lên mâm cúng. Những món ăn được mua sẵn thường thiếu đi yếu tố cá nhân và tâm ý, vốn là phần quan trọng trong nghi thức cúng bái.
Theo quan niệm truyền thống, mâm cúng tự tay chuẩn bị không chỉ thể hiện sự chu đáo mà còn gửi gắm lòng biết ơn và những lời cầu nguyện chân thành nhất tới tổ tiên. Tự tay nấu nướng còn giúp các món ăn mang tính "sạch" cả về ý nghĩa lẫn thực tế, đảm bảo vệ sinh an toàn và sự trọn vẹn về hình thức. Ngược lại, những món làm sẵn có thể không đáp ứng được yêu cầu về hương vị, chất lượng hoặc không đảm bảo được sự tinh tươm – điều tối kỵ trong lễ cúng.
Bên cạnh đó, việc tự tay chế biến các món ăn truyền thống như gà luộc, xôi, bánh chưng hay các món canh còn giúp lưu giữ và truyền lại nét văn hoá gia đình qua nhiều thế hệ. Đây không chỉ là dịp để con cháu gắn kết mà còn là cách để nuôi dưỡng những giá trị văn hoá truyền thống trong đời sống hiện đại.
Dùng bát đĩa mới để dâng cúng
Một lưu ý quan trọng trong việc chuẩn bị mâm cúng ông bà, tổ tiên vào ngày 30 Tết là nên sử dụng bát đĩa mới hoặc ít nhất là bát đĩa sạch sẽ, không bị sứt mẻ. Theo quan niệm truyền thống, bát đĩa dùng để dâng cúng tượng trưng cho sự đủ đầy, trọn vẹn và tôn nghiêm. Việc dùng bát đĩa cũ, sứt mẻ hoặc không được vệ sinh kỹ lưỡng có thể bị coi là thiếu tôn trọng và làm giảm đi ý nghĩa linh thiêng của nghi lễ.
Dùng bát đĩa mới không chỉ mang lại cảm giác trang trọng mà còn thể hiện sự chuẩn bị chu đáo, lòng thành kính của con cháu đối với tổ tiên. Điều này cũng thể hiện mong muốn một khởi đầu mới tốt đẹp, vẹn toàn trong năm mới. Nếu không thể sử dụng bát đĩa mới hoàn toàn, bạn cần đảm bảo các vật dụng được rửa sạch, lau khô và sắp xếp gọn gàng trước khi đặt lên mâm cúng.
Ngoài ra, việc chọn bát đĩa đẹp mắt, đồng bộ về kiểu dáng, màu sắc còn giúp mâm cúng trở nên hài hoà và thẩm mỹ hơn. Một mâm cúng chỉnh chu không chỉ tạo không khí ấm áp, thiêng liêng trong gia đình mà còn gửi gắm sự thành tâm, cầu mong tổ tiên phù hộ cho gia đình bình an, hạnh phúc.
>> Tham khảo: Đón Tết an lành với các mẹo phong thuỷ giúp may mắn cả năm
Việc chuẩn bị mâm cúng ông bà, tổ tiên vào ngày 30 Tết không chỉ là một phần của nghi thức truyền thống mà còn là dịp để gắn kết tình thân và gửi gắm những mong ước tốt đẹp cho năm mới. Hy vọng rằng với những lưu ý trên, bạn sẽ có thể chuẩn bị một mâm cúng đầy đủ, trang nghiêm và ý nghĩa, giúp gia đình đón năm mới trọn vẹn trong phúc lộc và bình an.
Yến Trần